بی اشتهایی عصبی یک اختلال جدی و پیچیده در سلامت روان است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین این اختلال با ترس شدید از افزایش وزن، تصویر بدن مخدوش و نیاز وسواسی به کنترل مصرف غذا مشخص می‌شود.
با وجود اثرات مخرب آن بر سلامت جسمی و روانی، بی اشتهایی عصبی یک بیماری قابل درمان است. با انجام رویکرد صحیح، بهبودی امکان پذیر است و زندگی کامل و فارغ از قید و بندهای این بیماری را دوباره میتوان از سر گرفت.
در این مقاله از پرشین طب، علل، علائم و گزینه‌های درمانی بی‌اشتهایی عصبی را بررسی می‌کنیم و توصیه‌های عملی در مورد چگونگی حمایت از خود یا یکی از عزیزانتان را در مسیر بهبودی ارائه می‌کنیم.
علائم بی اشتهایی عصبی چیست؟
بی اشتهایی عصبی می‌تواند هر فردی را بدون در نظر گرفتن سن، جنسیت، نژاد، قومیت، گرایش جنسی یا وضعیت اجتماعی-اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد.
با این حال، در بین نوجوانان و جوانان، به ویژه زنان، شایع‌تر است. علائم و نشانه‌های بی اشتهایی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
- کاهش وزن شدید یا عدم افزایش وزن همانطور که انتظار می رود
- ترس از افزایش وزن یا چاق شدن، حتی در صورت کمبود وزن
- تصویر بدن تحریف شده یا انکار جدی بودن وضعیت
- وسواس در مورد غذا، کالری، تغذیه یا وزن
- محدودیت در مصرف غذا یا اجتناب از برخی غذاها یا گروه‌های غذایی
- ورزش یا فعالیت بدنی بیش از حد
- استفاده از ملین‌ها، دیورتیک‌ها، قرص‌های لاغری یا سایر مواد برای کاهش وزن
- بررسی مکرر اندازه گیری وزن یا بدن
- پوشیدن لباس‌های گشاد برای پنهان کردن کاهش وزن
- کناره گیری از فعالیت‌های اجتماعی یا انزوا
- نوسانات خلقی، تحریک پذیری، افسردگی یا اضطراب
- عزت نفس یا اعتماد به نفس پایین
- مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری
- از دست دادن علاقه به سرگرمی‌ها یا فعالیت هایی که قبلا لذت بخش بودند
- قاعدگی نامنظم یا عدم وجود قاعدگی در زنان
- فشار خون، ضربان قلب یا دمای پایین
- خشکی پوست، مو یا ناخن
- استخوان‌های شکننده یا پوکی استخوان
- کم خونی یا شمارش خون پایین
- کم آبی یا عدم تعادل الکترولیت
- خستگی، ضعف یا سرگیجه
- بی خوابی یا مشکل در خوابیدن
- یبوست، نفخ یا حالت تهوع
- مشکلات دندانی یا فرسایش مینای دندان به دلیل استفراغ
علل بی اشتهایی عصبی چیست؟
علت دقیق بی اشتهایی عصبی مشخص نیست. به احتمال زیاد ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. برخی از عوامل احتمالی عبارتند از:
- ژنتیکی: داشتن سابقه خانوادگی اختلالات خوردن، افسردگی یا اضطراب، ممکن است خطر ابتلا به بی اشتهایی را افزایش دهد.
- بیولوژیکی: برخی تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی ممکن است باعث بی اشتهایی شود. همچنین برخی از مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین ممکن است در تنظیم اشتها و خلق و خوی نقش داشته باشند.
- روانشناسی: داشتن یک ویژگی شخصیتی مانند کمال گرایی، عزت نفس پایین، اضطراب یا افسردگی ممکن است فرد را مستعد بی اشتهایی کند. همچنین، داشتن مشکل در کنار آمدن با استرس، ضربه یا مسائل عاطفی ممکن است به بی اشتهایی به عنوان راهی برای به دست آوردن کنترل یا فرار از واقعیت منجر شود.
- محیطی: زندگی در فرهنگی که لاغری را به عنوان یک ویژگی مطلوب ترویج می‌کند و افراد را برای انطباق با استانداردهای زیبایی غیرواقعی تحت فشار قرار می‌دهد، ممکن است فرد را مبتلا به بی‌اشتهایی کند. همچنین، تجربه قلدری، سوء استفاده، انتقاد یا تمسخر در مورد وزن یا ظاهر ممکن است باعث بی اشتهایی شود. علاوه بر این، داشتن یک عضو خانواده یا دوستی که دارای اختلال خوردن است ممکن است فرد را تشویق به اتخاذ رفتارهای مشابه کند.
بی اشتهایی عصبی چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند بی اشتهایی عصبی را تشخیص دهد. تشخیص بر اساس ترکیبی از معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی و ارزیابی روانشناختی است. برخی از مراحل درگیر در تشخیص بی اشتهایی عبارتند از:
![برای افزایش قد چه کنیم؟ + [۱۰ بهترین روش افزایش قد طبیعی]](https://persianteb.ir/wp-content/plugins/adpharm/img/15.jpg)
معاینه فیزیکی
پزشک وزن، قد و شاخص توده بدنی (BMI) فرد را بررسی می‌کند. BMI زیر 18.5 کیلوگرم نشان دهنده کمبود وزن است. پزشک همچنین به دنبال علائم سوء تغذیه مانند خشکی پوست، ریزش مو، شکنندگی ناخن‌ها یا فشار خون پایین خواهد بود.
آزمایش خون
پزشک آزمایش خون را برای بررسی کم خونی، عدم تعادل الکترولیت‌ها، عملکرد کبد، عملکرد کلیه و عملکرد تیروئید تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها می‌توانند به رد سایر شرایط پزشکی که ممکن است باعث کاهش وزن شوند کمک کند.
الکتروکاردیوگرام (ECG)
پزشک نوار قلب را برای بررسی مشکلات قلبی مانند ریتم غیر طبیعی قلب یا نارسایی قلبی انجام می‌دهد. این مشکلات می‌تواند ناشی از سوء تغذیه شدید و کم آبی بدن باشد.
آزمایش تراکم استخوان
پزشک ممکن است آزمایش تراکم استخوان را برای بررسی پوکی استخوان یا از دست دادن استخوان تجویز کند. این وضعیت ممکن است به دلیل کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی و تغییرات هورمونی ایجاد شود.
ارزیابی روانشناختی
پزشک فرد را به یک متخصص سلامت روان مانند روانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد. متخصص سلامت روان یک ارزیابی جامع از عادات غذایی، افکار، احساسات و رفتارهای مربوط به غذا و وزن فرد انجام خواهد داد.
متخصص سلامت روان همچنین سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال وسواس فکری-اجباری را که ممکن است همراه با بی اشتهایی رخ دهد، بررسی کند.
بی اشتهایی عصبی چگونه درمان می شود؟
بی اشتهایی عصبی یک بیماری پیچیده و مزمن است که نیاز به رویکرد چند رشته‌ای برای درمان دارد. برنامه درمانی ممکن است شامل چندین متخصص مانند پزشکان، پرستاران، متخصصان تغذیه، روانشناسان، روانپزشکان و مددکاران اجتماعی باشد.
اهداف اصلی درمان بازگرداندن وزن سالم، عادی سازی الگوهای غذایی، رسیدگی به مسائل روانی زمینه‌ای و جلوگیری از عود است. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1- مراقبت های پزشکی
اولویت اول درمان، رسیدگی به مشکلات جدی سلامت، ناشی از بی اشتهایی مانند کم آبی بدن، عدم تعادل الکترولیت‌ها، نارسایی قلبی یا عفونت است.
ممکن است فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا بستری شدن در یک واحد تخصصی اختلالات خوردن برای مراقبت‌های پزشکی و نظارت شدید داشته باشد.
همچنین ممکن است فرد نیاز به مصرف داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب یا مکمل‌های هورمونی برای درمان هر گونه شرایط روحی و جسمی داشته باشد.
2- مشاوره تغذیه
فرد با یک متخصص تغذیه برای ایجاد یک برنامه غذایی شخصی کار می‌کند که کالری، مواد مغذی و مایعات کافی را برای بازیابی و حفظ وزن فراهم می‌کند.
متخصص تغذیه همچنین در مورد تأثیرات گرسنگی بر بدن و فواید تغذیه متعادل به او آموزش می‌دهد. ممکن است فرد نیاز به پیروی از یک برنامه غذایی منظم داشته باشد و در صورت لزوم از مکمل‌ها یا تغذیه مخصوص استفاده کند.
3- درمان روانشناختی
فرد در اشکال مختلف روان درمانی مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT)، درمان بین فردی (IPT) یا درمان مبتنی بر خانواده (FBT) شرکت خواهد کرد.
هدف این درمان‌ها کمک به افراد برای شناسایی و به چالش کشیدن افکار و باورهای تحریف شده‌ای است که به بی اشتهایی دامن می‌زند، عزت نفس و تصویر بدن را بهبود می‌بخشد، با استرس و احساسات مقابله می‌کند، روابط سالم و مهارت‌های ارتباطی ایجاد می‌کند و از عود بیماری جلوگیری می کند. درمان ممکن است به صورت فردی، گروهی یا با اعضای خانواده انجام شود.
چگونه می توان از بی اشتهایی عصبی پیشگیری کرد؟
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بی اشتهایی عصبی وجود ندارد، اما برخی مراحل وجود دارد که می‌تواند به کاهش خطر یا تشخیص زودهنگام آن کمک کند. برخی از این مراحل عبارتند از:
- تصویر مثبت بدن و عزت نفس را در خود و دیگران ترویج دهید. از مقایسه خود یا دیگران با معیارهای غیرواقعی یا ناسالم زیبایی یا وزن خودداری کنید. قدر بدن خود را برای کارهایی که می‌تواند انجام دهد بدانید. نقاط قوت و دستاوردهای خود را به جای تمرکز بر نقص یا شکست خود جشن بگیرید.
- سبک زندگی سالمی را اتخاذ کنید که شامل تغذیه متعادل، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی باشد. از رژیم غذایی، حذف وعده‌های غذایی یا ورزش بیش از حد خودداری کنید. به نشانه‌های گرسنگی و سیری بدن خود گوش دهید و به نیازها و ترجیحات فردی خود احترام بگذارید. اگر هر گونه نگرانی پزشکی یا تغذیه‌ای دارید، از متخصص کمک بگیرید.
- اگر علائم بی اشتهایی عصبی یا هر مشکل روانی دیگری مانند افسردگی، اضطراب یا ضربه را دارید، کمک بگیرید. احساسات یا مبارزات خود را نادیده نگیرید. با کسی که به او اعتماد دارید مانند یک دوست، یکی از اعضای خانواده، معلم، مشاور یا پزشک صحبت کنید. آنها می‌توانند به شما حمایت و راهنمایی کنند و شما را به منابع مناسب ارجاع دهند.
- از کسی که بی اشتهایی عصبی دارد یا در حال بهبودی است حمایت کنید. نگرانی و مراقبت خود را بدون قضاوت یا انتقاد بیان کنید. آنها را تشویق کنید که به دنبال کمک حرفه‌ای باشند و برنامه درمانی خود را دنبال کنند. صبور باشید و درک کنید زیرا بهبودی می‌تواند یک فرآیند طولانی و چالش برانگیز باشد. آنها را به خاطر شرایطشان سرزنش نکنید و آنها را برای تغییر تحت فشار قرار ندهید.
سخن آخر
بی اشتهایی عصبی یک اختلال جدی در غذا خوردن است و بهتر است بدانید که این بیماری با وزن بدن کم غیرعادی، ترس شدید از افزایش وزن و درک تحریف شکل بدن مشخص می شود.
همچنین این بیماری را می توان با ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش خون، نوار قلب، تست تراکم استخوان و ارزیابی روانشناختی تشخیص داد.